YANDAN ÇARKLI

İşçilerin, kendilerini öldürürcesine çalışma ve yokluk içinde sürünerek yaşama gibi çılgınlığı karşısında, kapitalizmin büyük üretim sorunu üretici bulmak ve onların gücünü iki katına çıkarmak değil, tüketici bulmak, isteklerini kamçılamak ve onlarda sahte gereksinimler yaratmaktır artık...(Paul Lafargue-Tembellik Hakkı)

Kahve bitkisi MS 800’lerde Etiyopya’da keçilerini otlatan bir çoban tarafından keşfedilmiştir. Kahve çalısının meyvelerini yiyen keçiler her zamankinden çok daha hareketlidirler. Dönemin keşişleri keçilere güç veren bu bitkiyi kaynatarak içmişler ve bu sayede uyanık kalarak çok daha uzun süren ayinler yapabilmişlerdir. Çalışmayı ibadet haline getiren sanayi devrimi ise kahve molaları sayesinde işçilerini daha zinde tutmayı başarmıştır. Ancak işverenler için molaların kısası makbuldür. Bu yüzden 1900’lerin başında işçilerin kahve molalarını kısaltmak amacıyla buhar teknolojisinin kullanıldığı espresso (hızlı kahve) makinası icat edilmiştir. Kahvenin hazırlanma süresini 4 dakikadan 30 saniyeye kadar düşüren bu makine sayesinde, işçiler vakit kaybetmeden işlerinin başına dönebilir hale geldiler. Bu sebeple damak tadımızı katleden ama saniyeler içerisinde hazır olan suda çözülebilir paket kahveler ve sallama çayların da masumiyetini sorgulamak gerekir. Çalışma hayatında köpüğü üzerinde yandan çarklı kahvelere ve tavşankanı çaylara ayıracak vakit yoktur.

Mesai arasındaki molalara dahi göz diken ekonomik sistem elbette yasal olarak verilen 15-20 günlük izinlere tahammül edemeyecekti. İki hafta için ekonomik değer yaratma sürecinden uzak kalan iş gücünü, izindeyken dahi sistemi besler hale getirmenin bir yolu olmalıydı. Sanırım bu yüzden modern dünyadaki tatil anlayışı, ‘’üretemiyorlarsa tüketsinler bari’’ mantığına dayanıyor. Patlayıncaya kadar yiyeceğiniz tatil köyleri, güneşin zararlarından koruyan 80 çeşit krem, uzun molalarınızda dahi piyasa ekonomisine katkıda bulunmanızı sağlıyor.

Yaz aylarında plazalardaki asansör ve öğle yemeği gündemi değişir. Tüm beyaz yakalılar tatil deneyimlerini paylaşır, gidilecek sahil şehirleri, kumu güzel plajlar, açık büfesi zengin oteller, muhteşem kokteylleri olan barlar anlatılır. Bu paylaşımlar sayesinde tatiller tek tipleşir. Peş peşe gidilen oteller bir süre sonra aynı yerde çalışan beyaz yakalıların lojmanları haline gelir. Ben de iki haftalık izin hakkımın ilk haftasını yurt içinde, kalanını yurt dışında geçirecek şekilde planladım. Son dönemin trendlerinden olan otellerden birine rezervasyonumu yaptırdım. Mutlaka uğranması gereken restoranların listesini yapmak için 3 kahve molasında ayaküstü tavsiyeler almam yeterli oldu. Harcadıkça biriken, biriktikçe gaza gelip daha çok harcadığım miller sayesinde uçağım daha ucuza gelmişti ama havaalanı transferi uçuştan elde ettiğim karın iki katını cebimden almıştı zaten. Henüz tatile çıkmadan yaptığım masraflar, toplam konaklama masrafımla eşitti nerdeyse. Tatile gitmeden önce 5 seans solaryum sayesinde, ilk gün çektiğim plaj selfielerinde dahi bronz görünebilecektim. Fotoğraf paylaşmak için bronzlaşmak için günlerce bekleyemezdim. Tatil öncesindeki kozmetik masraflarım solaryum seanslarıyla sınırlı kalmadı. Güneş ışığının yaşlandırıcı etkisinden korunmak için ayrı, cilt kanserini engelleyici ayrı krem almam gerekti. Saçları deniz tuzundan korumak için vesaire yağı, deniz sonrası nemlendirmek için falan filan spreyi de almam şarttı.

Güneş ışığının ölümcül zararlarına dair haberlerin yaz aylarına girmeden hemen önce çıkmasının tek sebebi halkta doğru zamanda farkındalık yaratmak değildir. Her yıl yeni bir zararı daha keşfedilen hain güneşten en büyük faydayı kozmetik firmaları sağlar. Önce güneş ışığının daha önce bilinmeyen ve yeni keşfedilmiş bir zararı ana haber bültenlerinde yer alır. Sosyetenin gözdesi olan bir güzellik uzmanı ya da eli yüzü düzgün bir dermatolog tarafından bu zarar ballandırılarak anlatılır. Halk, ölümünün güneş ışınlarından kaynaklanacağına tamamen inandıktan kısa bir süre sonra piyasaya muhteşem bir ürün sürülür. Kahraman krem sayesinde güneşin yeni keşfedilen zararından korunabilecektir herkes. Binlerce yıldır insanlık için yaşam kaynağı olan güneş bir süredir kozmetik sermayesi için de ekmek kapısıdır.

Tatil öncesi hazırlıklar kredi kartı ekstrenizi yeterince şişirmiştir. Neredeyse bütün yıl maaşınızdan artırıp biriktirdiğiniz tasarrufunuzu harcayacak daha çok yer vardır. Şezlong ve şemsiye kirası, 35lik rakı fiyatına su satan beach clublar,  fiyatların dolar cinsinden yazdığı yemek menüleri tasarrufunuzu eritmek için heyecanla beklemektedir. İş gücünden uzak olduğunuz süre içinde, ekonomiye tüketerek katkı sağlayabileceğiniz envaı çeşit seçenek sunulacaktır önünüze. Gelecek yılki tatilin parasını biriktirmek için çalışabileceğiniz 12 muhteşem ay vardır önünüzde.

Otelime ulaşıp, odama yerleştikten sonra, hiçbir yere yetişme telaşı olmadan içmek için bol köpüklü, yandan çarklı bir kahve söyledim kendime. O sırada yapılan bir anons, önümüzdeki 2 saat içinde SPA bölümündeki masajın %30 indirimli olacağını söyledi. Bu fırsatı kaçırmamak için koşarak resepsiyona gittim. Sadece bir yudum içilmiş yandan çarklı kahvemi soğumaya terk ettim.